Edegem heeft een speciale band met zijn buren. Met Kontich hebben we jaren een zeer moeizame relatie gehad. De dikkenekken van Edegem en de boeren van Kontich, dat dat ooit is goedgekomen mag een mirakel heten. Maar tijd heelt alle wonden, en er wordt nu alleen nog smakelijk mee gelachen, zoals bijvoorbeeld toen het beroemde café "De Wipschutter" een Edegems filiaal opende... Leve de Kontichse horecaknobbel zeg ik dan. Met Mortsel was het anders. We lachen (uiteraard) met het feit dat het "kleine" Mortsel een aantal jaren terug "stad" werd, maar eigenlijk moeten we toegeven dat we er een behoorlijk deel van ons leven gesleten hebben. De fuiven, de kroegen, de winkels, in mijn geval ook de school. Mijn eerste lief heb ik te danken aan een fuif in zaal't Parkske in Mortsel... Maar on topic, dit is een brandweerblog natuurlijk. En mijn vrouw leest hem ook, dus niet teveel uitwijden over ex-lieven... Deze week waren er op facebook een aantal mensen die met vragen zaten over de brandweer. Het hoe en waarom bepaalde dingen lopen zoals ze lopen is voor veel mensen verwarrend zo blijkt. Misschien niet abnormaal, ze komen in een flits, en zijn zó weer verdwenen. Vandaar zal ik hier een beetje licht op die mysterieuze rode bende proberen te werpen. Op de "geschiedenis"- pagina van deze website kan u lezen dat de situatie vroeger andersom was. Mortsel had zijn eigen vrijwillige brandweer tot een eeuw geleden. Op 31 maart 1914 sloot de gemeente Edegem een overeenkomst af met de Mortselse vrijwillige brandweer voor de bescherming van haar grondgebied. Tijdens de oorlogsjaren drong de Duitse bezetter aan op de aankoop van een pomp om zelf de gemeente te kunnen beschermen, maar Edegem schermde met zijn overeenkomst met Mortsel om dat af te wimpelen. Blijkbaar toch nog iets te zeggen over de eigen tuin tijdens de bezettingsjaren dus. Of dat nu de uiteindelijke trigger geweest is weet ik uiteraard niet, maar in 1922 had het idee van een eigen korps toch een aantal zieltjes voor zich gewonnen. In datzelfde jaar gingen een aantal Edegemnaars in de leer bij de Mortselse spuitgasten, met het oog op het oprichten van een eigen korps. In 1925 was het dan ook prijs, Brandweer Edegem was een feit, met materiaal overgekocht van de brandweer van Borgerhout, en een opleiding achter de kiezen van de brandweer van Mortsel. De eerste geregistreerde keer dat Edegem werd ingeschakeld in Mortsel was in een zeer donkere periode in onze streekgeschiedenis. Op 5 april 1943 werd Mortsel platgebombardeerd, ironisch genoeg door de latere bevrijders. Doel was een fabriek waar vliegtuigonderdelen werden gemaakt voor de bezetter. Resultaat was meer dan 900 doden. Hulpverlening kwam van overal: Antwerpen, de Duitse bezetter, en de vrijwillige brandweer van Edegem. ("Tranen over Mortsel", Pieter Serrien https://pieterserrien.be/boeken/tranenovermortsel/het-bombardement/) Spijtig genoeg kan ik niet vertellen wat er uiteindelijk met het Mortselse korps gebeurd is, noch wanneer het tot zijn einde is gekomen. Feit is dat het er nu niet meer is. Voor zo lang ik weet, heeft de brandweer van Antwerpen lang ingestaan voor de bescherming van Mortsel. Twee posten rukten uit bij onheil: Post Zuid in de Paleisstraat en post Deurne aan de Waterbaan. Die laatste was oorspronkelijk ook de thuisbasis van een vrijwillig brandweerkorps. Met de grote fusie van Antwerpen met een aantal aangrenzende gemeentes, werd het korps van Deurne opgedoekt, de manschappen bedankt voor bewezen diensten, en werden er door Antwerpen beroepspompiers ingezet. Twee van die mensen zijn toen naar Edegem gekomen. Ik heb ze nog jaren bij de brandweer geweten, dus ik schat dat dat jaren 70/80 moet geweest zijn. Misschien dat dat dan ook de periode is geweest dat Mortsel zijn brandweer afgeschaft heeft? Ik betwijfel of de vrijwilligers van Deurne al naar Mortsel kwamen. Edegem ook niet in die periode, maar ik vind er nergens iets over terug. In ieder geval, Antwerpen kwam blussen in Mortsel. Deurne en Zuid, da's ver, dat klopt. Je hoort daar de wildste geruchten over. Sommigen zijn misschien waar, ik weet het niet. Maar neem de meesten toch maar met een korrel zout... Het is zo dat een beroepskorps, de naam zegt het zelf, een beroepsbezetting in de kazerne heeft, die onmiddelijk kan uitrukken. Dat maakt dat zo een korps zowiezo sneller uitrukt dan een vrijwillig korps. Al hebben wij onze glorietijd ook wel gehad op dat vlak: vroeger was het in de straten rond de kazerne vergeven van de pompiers. Bij alarm sloegen alle deuren tegelijk open en liep de kazerne onmiddelijk vol. Die tijd is wel wat gepasseerd moet ik bekennen... Er wonen al een pak minder actieve pompiers rond de kazerne. Maar we halen de 3,6 minuten nog volgens de laatste meting, dus dat zit nog wel goed. Anyway, we wijken af. Antwerpen dus naar Mortsel. Dat loopt jaren zo, terwijl er stilaan toch meer stemmen beginnen opkomen om ook eens aan de andere gemeentegrens te gaan kijken. De kazerne van Edegem ligt in vogelvlucht een paar honderd meter van de grens met Mortsel. Een paar lokale incidenten daar (nogmaals, legendes, ik heb geen weet van feiten) doen de roep naar een overeenkomst met Edegem luider klinken. Op zich niet onlogisch misschien gezien de afstand, maar de gemeentegrenzen bepaalden toen éénmaal het inzetgebied. Daar kon niemand toen wat aan doen, dat was de wet. Zo kreeg je wel situaties dat als je wagen in brand stond in de Molenlei aan de zijde van het Atheneum, de collega's van Deurne of Zuid kwamen. Stond die aan de kant van "Den Belgica", dan kwam Edegem. 6,3 en 7,6 kilometer, tegenover 1,2 kilometer. Een absurde situatie, die wij zelf echter aan de andere kant van ons grondgebied ook kenden: In Boechout zijn er delen waar brandweer Ranst en Borsbeek achter de hoek liggen, maar waar brandweer Edegem bevoegd voor was als gewestelijk korps. Die mensen daar voerden dezelfde discussie: waarom komt in Godsnaam Edegem naar hier in plaats van Ranst of Borsbeek? Probeer dat maar eens uit te leggen. In die streken had je veel meer ontwikkelde branden dan in de straten rond de kazernes, dat is logisch. Maar die logica houdt op als er een andere kazerne om je hoek ligt die niet mag komen... Natuurlijk was er ook geld mee gemoeid: beschermde gemeentes moesten uiteraard hun steentje bijdragen aan de rekening van de brandweer: huisvesting, materiaal, manschappen, dat betaalt zichzelf niet. Waarschijnlijk ook een reden dat Mortsel met zijn brandweer is gestopt: ik vermoed dat een gemeentelijk korps onderhouden een pak duurder is dan een ander betalen voor bescherming. Maar uiteindelijk heeft de logica het gehaald, in 2006 wordt er een overeenkomst gesloten tussen (intussen stad) Mortsel, brandweer Antwerpen en brandweer Edegem. Onder een bepaalde grens (de lijn ligt, nu nog, ongeveer op de vredebaan) rukt vanaf 1 januari 2007 Edegem mee uit bij onheil in Mortsel, Antwerpen komt eveneens ter plaatse. (http://www.gva.be/cnt/aid522406/edegemse-spuitgasten-mogen-blussen-in-mortsel) Dit project is op dat moment redelijk uniek in België. Het zal een voorloper blijken van de "Snelste Adequate Hulp", een landelijk principe dat zorgt dat de dichtstbijzijnde kazerne wordt gealarmeerd bij onheil. Waarom alletwee? De brandweer is een organisatie die steunt op vertrouwen. Vertrouwen in het materiaal, vertrouwen in de organisatie, maar vooral vertrouwen in de mensen. In deze drie pijlers leggen wij ons en uw leven. Letterlijk. Dan hoeft het ook niet te verwonderen dat men niet gewoon blind voortgaat op wat een "vreemd" korps beweert aan te kunnen. Edegem mag komen, en Antwerpen beslist of zij overnemen, of ze Edegem gaan laten doen. De eerste interventies waren, eerlijk, verschrikkelijk. Wat komt dat amateurkorpske hier eigenlijk voor onze voeten lopen...? De onderlinge frustraties kwamen zeer regelmatig tot uiting. Onze officier had geen fluit te zeggen over mannen van Antwerpen, terwijl onze rangen wel degelijk gewoon dezelfde zijn, en in zulk geval de hoogste het bevel heeft. Maar achteraf bekeken, is dat zo abnormaal? Toen in die tijd, de bevelen van een vreemde opvolgen? Pijler drie, vertrouwen in de manschappen, weet u nog? Onze procedures waren ook voor geen meter op elkaar afgestemd. Wij rukken uit met onze pompwagen, daarachter onze ladderwagen, dan materiaalwagen. Antwerpen had zijn pompwagen, snelle hulpwagen, dan ladder. Resultaat was dikwijls dat onze pompwagen voorbij de woning reed (om plaats te laten voor onze ladderwagen, mensen kijken daar nog steeds raar van op), daarachter kwamen pomp en snelle van Antwerpen staan, waardoor onze ladder niet aan de betreffende woning kon, laat staan die van hun die daar nog eens achter kwam... Chaos alom. "Collega, verzet uw wagen eens voor onze ladder?" "Als mijn adjudant wil dat die verzet wordt zal die mij dat wel komen zeggen..." Aaargh... Andersom, de snelheid van uitvoeren door gedrilde procedures en beter materiaal dan wij hadden, was ook schrijnend soms. Bij een zware brand op een appartement in de "Oude God" lagen onze mannen in dekking in de traphal, terwijl een ploeg van Antwerpen over hen heen stapte om het appartement binnen te gaan, nog eens achterom kijkend van "wat ligt ge daar nu te doen?" De kledij waar we toen mee werkten beschermde ons toen niet voldoende om aan deftige binnenbrandbestrijding te doen. Een beschermende muts moesten we zelf kopen, een helmmuts hadden we niet, enkel een nekflapje... Straalpijpen om rookgassen te koelen moesten wij nog voor de eerste keer zien. Dat heeft gelukkig niet lang geduurd. Men begon na een tijdje wel te zien dat er wel iets inzat, in dat Edegemse korps. De samenwerking begon meer en meer te vlotten. We waren snel, verdomd snel waardoor Antwerpen altijd tweede was. Maar wat hen verbaasde was dat wij geen vijandige overname pleegden, maar een deftige informatieoverdracht gaven bij aankomst, respect toonden voor de bevelstructuur, en de situatie dikwijls onder controle hadden bij hun aankomst. Intussen werd er ook geïnvesteerd in opleiding en materiaal, zodat ook wij voldoende beschermd waren, en verder konden gaan dan we vroeger gingen. Ik heb persoonlijk ook veel geleerd van die gezamelijke interventies. De mannen van't Stad begonnen hun tijd te nemen om ons ook dingen uit te leggen waarom zij sommige dingen deden, en waarom sommige procedures hadden. Anderzijds zagen zij ook dat wij geen holbewoners waren, en best wel efficient werkten op onze manier. Stukje bij beetje groeiden de drie pijlers, waardoor we nu in een situatie zitten waar de samenwerking alleen maar verder evolueert, en zelfs investeringen op elkaar afgestemd worden om de efficientie van de hulpverlening te verbeteren. Om een concreet antwoord op een specifieke vraag te formuleren: Als Edegem wordt opgeroepen naar de Liersesteenweg of Provinciesteenweg wordt de route gekozen die er op dat moment het vlotste uitziet. Door Hove en Boechout tijdens de spits is een heel stroeve route door het verkeer, en staan we heel dikwijls voor de gesloten spooroverweg. Zeer recent waren de overwegen daar ook een tijdje afgesloten door werken. Dan wordt Mortsel gekozen vanwege de vrije trambedding die wij mogen gebruiken. Weet dat als wij naar daar moeten, ook brandweer Borsbeek is gealarmeerd, omdat die daar dichterbij zitten. Vanaf de Vredebaan zal altijd Antwerpen mee uitrukken, omdat de afstand dan voor Edegem groter wordt, en voor Antwerpen kleiner. In Vremde worden wij voorgegaan door onze collega's van Wommelgem aan de ene kant, en Ranst aan de andere kant. Onze collega's van Post Lint nemen mee een stukje Boechout waar voor ons, en een stukje Lier aan de bovengrens van hun grond. Wijzelf rijden op de E19 door de Craeybeckxtunnel, tot zelfs op de ring voor de collega's van Antwerpen. We verwachten met de post Wilrijk in opbouw, dat we in de nabije toekomst nog meer met elkaar gaan te maken krijgen, allemaal om sneller bij de burger te kunnen zijn in geval van nood. Ja, er zijn al eens slechte dagen. Dat zou niet mogen misschien, maar zulke dingen gebeuren nu eenmaal: vastrijden in het verkeer, toch die route nemen waar je niet door blijkt te kunnen, een straatnaam die verward wordt met een andere... Weet dat de backup die we meehebben bij elk noodgeval zorgt dat de hulpverlening nooit in het gedrang komt. Uit alle windrichtingen komt er tegenwoordig wel iets aangesneld om te zorgen dat zelfs pech of een foute interpretatie wordt opgevangen door een ander. Er zullen langs beide kanten wel mensen zijn die liever het negatieve belichten. Ik weet nog dat we vroeger schrik hadden om opgeslorpt te worden door Antwerpen. Maar ik denk dat we er ons intussen onderdeel van voelen. Mortsel kan er maar wel bij varen. Foto BFM, uit Het Laatste Nieuws
1 Comment
jan De Vree
10/12/2017 22:47:28
Als kinderopvangvoorziening hebben wij bij de burgemeester en schepenen van de Stad Mortsel aangedrongen op een overeenkomst met Edegem, want het was van de zette dat er een brandweer op vijf minuten rijden van ons kinderdagverblijf was en dat Antwerpen moest komen blussen. Wij hebben dit jaren aan een stuk, ook eens met een vergadering met een verantwoordelijke van de brandweer van Antwerpen in de LOK vergadering, om de dwaasheid van deze structuur aan te klagen. Ik moet zeggen dat het nog een tijdje heeft geduurd voor ook al deze veranderingen werden gecommuniceerd in Mortsel, het werd ons pas duidelijk toen er een wespennest moest verdelgd worden, toen pas wisten wij dat Edegem ook bij ons kwam blussen.
Reply
Leave a Reply. |
David PoppeVrijwillig brandweerman sinds 1999. Met vrouw en kindjes als conciërge in de kazerne sinds 2007, sergeant in 2008. Archieven
Mei 2020
|